Nexi de is genias allenas chi ant a
tenni bia lìbera po lompi a is maris nostrus. S'Unioni Mondiali po
sa Conservatzioni de is Genias pedit a s'UE de fai pressing a s'Egitu
po ddu fai sighiri misuras chi dexant.
Est unu traballu faraònicu, chi at fatu sciri s'istiu passau su presidenti egitzianu Abdel Fattah al-Sisi e chi
at a depi spaciai in pagu tempus: s'amanniamentu a su dòpiu
de su Canali de Suez est po s'Egitu unu investimentu meda importanti.
Ma, a su pròpriu tempus, ponit a rìschiu s'ecosistema de s'interu
Mediterràneu. S'obertura noa, defatu, at a donai s'inìtziu a una
bera e pròpria invasioni biològica po is maris nostrus. A tzerriai
s'agitòriu est s'Unioni Mondiali po s'Amparu de sa Natura (LUCN),
chi at mandau una lìtera a su comissàriu europeu a s'ambienti,
afàrius marìtimus e pisca, Karmenu Vella, poita s'Unioni Europea
fetzat pressing a pitzu de s'Egitu po ddu fai sighiri misuras de
“mitigatzioni” de invasionis mannas de genias allenas.
A oi, po su LUCN funt a centus is genias
tropicalis giai spainadas in su Mare Nostrum, po nexi de is
cambiamentus climàticus. “Unu de is achistus nous est su
Lagocephalus sceleratus, chi est fintzas tòssicu e duncas perigulosu
po sa saludi de is consumadoris”, contat Piero Genovesi de s'ISPRA,
a cabu de su grupu de specialistus de genias allenas invasivas de su
LUCN formau de prus de 200 espertus de 40 Natzionis. Àtera genia
meda infestanti “est sa Rhopilema nomadica”, narat s'espertu de
s'ISPRA, “una medusa cun d'unu diàmetru fintzas a 50 centìmetrus,
chi in su Mediterràneu orientali at giai fatu dannus a piscadoris e
atividadis turìsticas, a pati de essi arribiu conduturas”. Fintzas
sa nostra "cambaredda" (Penaeus karathurus o mazzancolle) no bivit
asseliada de candu est minaciada de a su mancu dexi genias de
càmbara “allenu”, arribau de su Canali de Suez candu su pisci-conillu (Siganus luridus), a pati de essi limpiau su mari de s'àliga
marina in chilòmetrus de fundali in Turchia, tenit spinas acutzas e
belenosas. Sa manera est sèmpiri sa pròpria: “Is genias passanta
su Canali de Suez, poi lòmpint in Lìbanu, Istraeli, Tunisia, Grècia,
Turchia, Malta, Cipru, e prima o poi funt in Itàlia”, narat
Genovesi.
Is scientziaus de su LUCN funt prontus
a donai amparu tènnicu e iscientìficu po agiudai al-Cairo e agatai
una solutzioni. Sa proposta de is espertus est cussa de is
solutzionis chi donat sa natura etotu. “Fintzas agiumai a unu sèculu
a fatu”, contat torra Genovesi, “su Canali no fadiat intrai meda
genias allenas poita su salinu suu fiat una serradura naturali po
meda piscis. Imoi is serraduras funt scalladas, po custu s'idea at a
essi cussa de ddas fai torra e assigurai aici una defesa naturali po
s'ecosistema de su Mari Mediterràneu”.
[Artìculu de Repubblica]
Nessun commento:
Posta un commento